Podatki Międzynarodowe: Aktualności i ważne informacje

Polski podatek wyrównawczy - implementacja Filaru II BEPS 2 w Polsce

Ustawa o podatku wyrównawczym, której projekt został opublikowany 25 kwietnia 2024 r., to w rzeczywistości nowy lokalny podatek w Polsce, za rozliczenie którego odpowiadać będą polskie spółki i ich zarządy. Nowe obowiązki kalkulacyjno-sprawozdawcze oznaczają konieczność gromadzenia (w wielu przypadkach nowych rodzajów) danych, zapewnienia zasobów na dodatkowe zadania działów finansowo-podatkowych i prowadzenia ściśle skoordynowanej współpracy między spółkami w Polsce i za granicą. Sposób wdrożenia przepisów w Polsce i skala wyzwań stojących przed firmami wymagają podjęcia działań już teraz.

Ocena wpływu zmian na pozycję podatkową firmy oraz możliwości skorzystania z dostępnych uproszczeń to pierwsze czynności, jakie należy wykonać.

Polska i inne państwa członkowskie UE są obowiązane wprowadzić przepisy implementujące dyrektywę z 14 grudnia 2022 r. w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych w Unii. Projekt polskiej ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych, czyli polska implementacja dyrektywy, liczy wraz z uzasadnieniem ponad 400 stron i nakłada na spółki działające w Polsce szereg nowych obowiązków, niezależnie od poziomu ich opodatkowania. Ustawa ma wejść w życie od początku 2025 r., przy czym projekt dopuszcza możliwość opodatkowania z mocą wsteczną na zasadzie dobrowolności od początku 2024 r. – grupy międzynarodowe mogą być zainteresowane skorzystaniem z tej opcji w celu uzyskania istotnej zmiany sytuacji polskich spółek już za 2024 r. 

Przepisy będą miały zastosowanie do grup kapitałowych (polskich i międzynarodowych) o przychodach globalnych w kwocie co najmniej 750 mln euro i będą wymagały od polskich podatników m.in.:

• przeprowadzenia skomplikowanej kalkulacji i raportowania efektywnego opodatkowania według nowych zasad,
• zweryfikowania, czy w spółce istnieją dane niezbędne z punktu widzenia wypełnienia obowiązków, a także zebrania nowych danych i zorganizowania procesów do ich uzyskiwania,
• jasnego podziału obowiązków w celu uzgodnienia wzajemnego przepływu danych o efektywnym opodatkowaniu w Polsce i zadań dotyczących raportowania pomiędzy grupą a spółką polską,
• ustalenia, czy wystąpi i jak duże będzie dodatkowe opodatkowanie wyrównawcze oraz który podmiot w ramach grupy powinien zapłacić dodatkowy podatek (nominalna stawka CIT lub dotychczasowy ETR finansowy powyżej 15% nie wyklucza dodatkowego opodatkowania). 

Jeśli efektywna stawka opodatkowania w Polsce liczona według nowych zasad wyniesie mniej niż 15%, np. ze względu na ulgi i zwolnienia (takie jak z tytułu działalności w SSE lub PSI), to spółki mogą zostać obciążone dodatkowym podatkiem. Nowe obowiązki kalkulacyjno-sprawozdawcze będą dotyczyć wszystkich podmiotów działających w Polsce (należących do grup, które spełniają kryterium przychodowe) niezależnie od ich obecnego lub przyszłego poziomu opodatkowania CIT. Pomimo że – jak się wydaje – pierwszy możliwy termin na raportowanie jest dość odległy, to już teraz należy podjąć działania w celu opracowania modelu ilustrującego wpływ opodatkowania wyrównawczego na działalność grupy w Polsce, weryfikacji możliwości zastosowania „bezpiecznych przystani” lub wykonania innych niezbędnych czynności.

Podobnie jak w przypadku innych podatków zarządy polskich spółek ponoszą odpowiedzialność, w tym karną skarbową, za wypełnienie nowych obowiązków i powinny się upewnić w dialogu z grupą, że realizacja tych obowiązków będzie możliwa.

Klauzula GAAR – jak uniknąć ryzyka?

Po krótkim okresie spowolnienia we wszczynaniu kontroli „klauzulowych” nastąpił istotny wzrost liczby wszczynanych postępowań. Tylko w pierwszym kwartale 2024 r. liczba wszczętych kontroli przekroczyła 50% liczby postępowań wszczętych w całym 2023 r. Istotnie wzrosła też zdolność organów do prowadzenia postępowań „klauzulowych”. Obecnie, oprócz Szefa KAS, postępowania prowadzić mogą także cztery wyspecjalizowane urzędy celno-skarbowe.

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR) została wprowadzona do Ordynacji podatkowej w 2016 r., ale dopiero od 1 stycznia 2019 r. zakres jej stosowania rozszerzono w takim stopniu, że stała się niezwykle skutecznym narzędziem w rękach administracji podatkowej.

Klauzula GAAR co do zasady może zostać zastosowana do czynności, transakcji lub struktur, w przypadku których:

• osiągnięcie korzyści podatkowej było co najmniej jednym z głównych celów jej przeprowadzenia, a
• podatnik nie potrafi wykazać, że sposób działania nie był sztuczny.

Konsekwencje zastosowania klauzuli GAAR:

• utrata pozornej oszczędności podatkowej i opodatkowanie transakcji na zasadach odpowiadających transakcji czysto hipotetycznej,
• nałożenie dodatkowego karnego zobowiązania podatkowego wg stawki wynoszącej nawet 30%.

W rezultacie łączny podatek do zapłaty często wynosi dwukrotność zobowiązania, które byłoby należne, gdyby nie dokonano czynności optymalizacyjnych, a wraz z odsetkami za zwłokę istotnie przekroczy tę wartość. Na podstawie gromadzonych danych, w tym raportów MDR, JPK oraz sprawozdań finansowych, organy podatkowe coraz skuteczniej typują podmioty oraz obszary do kontroli. Dlatego podatnicy, którzy planują albo już przeprowadzili transakcje nietypowe dla swojej działalności – w szczególności te o dużej wartości – powinni sprawdzić, jak duże jest ryzyko zastosowania GAAR w spółce i podjąć działania zabezpieczające. 

Unijny pakiet ViDA – najnowszy harmonogram prac

Pakiet "VAT in Digital Age" (ViDA) jest odpowiedzią Unii Europejskiej na rozwój gospodarki cyfrowej i ma na celu skuteczny pobór podatku VAT od transakcji online w UE. Pakiet ten został przedyskutowany przez Radę ECOFIN w dniu 14 maja 2024 r., ale nie osiągnięto kompromisu z powodu sprzeciwu Estonii. Pakiet ViDA wprowadza zmiany w e-fakturowaniu, raportowaniu cyfrowym (DRR), zasadach dla platform krótkoterminowego zakwaterowania i transportu pasażerskiego oraz w jednolitej rejestracji VAT.

Więcej na ten temat można przeczytać w artykule pt. „Unijny pakiet ViDA – najnowszy harmonogram prac”.

Harmonogram prac:

• W 2024 r. państwa członkowskie będą mogły wprowadzić obowiązek wystawiania e-faktur bez zgody UE.
• W 2026 r. nastąpią drobne zmiany w pakiecie e-commerce, m.in. w zakresie raportowania transgranicznych dostaw gazu i energii.
• W 2027 r. platformy krótkoterminowego zakwaterowania i transportu pasażerskiego będą działać jako uznani dostawcy VAT, z wyjątkami dla MŚP.
• W 2030 r. wprowadzone zostaną obowiązkowe ustrukturyzowane e-faktury i cyfrowe raportowanie transakcji wewnątrzwspólnotowych.
• Do 2035 r. państwa członkowskie będą musiały dostosować swoje systemy raportowania cyfrowego do nowego DRR.

Eksperci EY podkreślają potrzebę szybkiego wprowadzania zmian podatkowych w UE, aby nadążyć za tempem zmian w gospodarce cyfrowej.

BEPS 2.0: Nowy system interpretacji w sprawie opodatkowania wyrównawczego

W dniu 24 maja 2024 r. zakończyły się konsultacje dotyczące projektu polskiej ustawy o opodatkowaniu wyrównawczym. Nowe rozwiązania prawne zostaną wprowadzone do polskiego porządku prawnego od 1 stycznia 2025 r. lub na zasadzie wyboru, retroaktywnie od 1 stycznia 2024 r. Zakładają one wprowadzenie nowych obowiązków podatkowych, administracyjnych i raportowych. Dla podatników oznacza to liczne wyzwania. Projekt ustawy wraz z uzasadnianiem zajmuje ok. 400 stron. W tym kontekście, warto zwrócić uwagę na możliwość uzyskania interpretacji ze strony administracji podatkowej (opinia w sprawie opodatkowania wyrównawczego).

Zgodnie z treścią projektu ustawy:

• wniosek o opinię w sprawie opodatkowania wyrównawczego może być złożony przez podmioty zlokalizowane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które są podatnikami globalnego podatku wyrównawczego, krajowego podatku wyrównawczego lub podatku wyrównawczego od niedostatecznie opodatkowanych zysków lub mają interes prawny w interpretacji przepisów dotyczących opodatkowania wyrównawczego;
• wniosek o opinię w sprawie opodatkowania wyrównawczego może dotyczyć zdarzeń przyszłych, w tym w szczególności czynności planowanych lub rozpoczętych i niezakończonych;
• opłata za wydanie opinii składa się z opłaty wstępnej (wynoszącej 25 000 zł) oraz opłaty głównej, której wysokość ma być ustalana z uwzględnieniem stopnia skomplikowania wniosku, liczby poruszonych zagadnień i konieczności występowania o opinię do innych organów, w wysokości do 75 000 zł;
• opinia w sprawie opodatkowania wyrównawczego ma być wydana bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia wniesienia opłaty głównej. Dyrektor KIS może w trakcie postępowania zasięgnąć opinii Rady do Spraw Opodatkowania Wyrównawczego.

W związku ze znacznym stopniem skomplikowania obowiązków podatkowych, administracyjnych oraz raportowych, wynikających z planowanego wprowadzenia w Polsce przepisów w zakresie opodatkowania wyrównawczego, złożenie wniosku o opinię w sprawie opodatkowania wyrównawczego może pozwolić na uzyskanie pewności w zakresie interpretacji poszczególnych przepisów.