Hoofdstuk #1
Onzekerheid over heden, verleden en toekomst
Op dit moment lopen de reële en de financiële economie uit de pas.
Door de Coronacrisis gingen de aandelenkoersen eind maart hard onderuit. De belangrijkste indexen verloren gemiddeld zo’n 30 procent. Later veerden de koersen weer op. Op dit moment zijn de verliezen op de beurzen weer grotendeels goedgemaakt. Wat betekent dit voor de manier waarop we naar de economie kijken of naar de waarde van afzonderlijke bedrijven? Kunnen we hieraan conclusies verbinden over het herstel van de economie of over de vooruitzichten van sectoren en bedrijven? Ik vrees dat dit niet zo is. Er is op dit moment nog veel onzekerheid, waarbij de reële en de financiële economie uit de pas lopen. Wat zal de impact zijn van de steunprogramma’s van centrale banken en overheden? En wat zullen vervolgens de consequenties zijn van de afbouw van die steunprogramma’s? Krijgen we het virus onder controle of worden we geconfronteerd met nieuwe lockdowns? Wanneer zullen er behandelingen en vaccins zijn die een vrij verkeer van mensen en goederen weer mogelijk maken?
Conflicterende prognoses over economisch herstel
De onzekerheid over de economische vooruitzichten blijkt onder meer uit de voorspellingen van de centrale banken en andere toonaangevende nationale en internationale instituten over de te verwachten economische krimp en het te verwachten herstel. Die prognoses verschillen van elkaar. We zien discussie over diverse herstelscenario’s: V-vormig, U-vormig of L-vormig Met een toename van besmettingen is ook een W-vormig scenario niet uit te sluiten. Wat het uiteindelijk wordt? Wie het weet, mag het zeggen.
“In tijden als deze is inzicht in de waarde van bedrijven voor ondernemers en besturen belangrijk.”
Wat weten we zeker?
Weten we dan helemaal niets meer zeker op dit moment? Zo is het ook weer niet. We weten dat er voortgang is bij het vinden van behandelingen en vaccins. We weten ook dat de beheersmaatregelen om de verspreiding van het Coronavirus in te dammen effect hebben. We weten dat in de Eurozone en in Nederland steunmaatregelen zijn getroffen van een ongekende omvang. Hoewel het onduidelijk is wat uiteindelijk de impact van COVID-19 zal zijn op de economie, op de marktomstandigheden, op sectoren en bedrijven is het ook zeker dat de waarde van sommige ondernemingen hard zal worden geraakt. Andere bedrijven daarentegen zullen blijvend voordeel houden in het post-Corona-tijdperk.
Hoofdstuk #2
Hoe worden ondernemingen door de crisis geraakt?
Naast alle negatieve effecten biedt het ook kansen.
De afgelopen maanden hebben we gezien wat de gevolgen van COVID-19 zijn voor Nederlandse bedrijven. Ondernemingen hadden sterk teruglopende omzetten en in sommige gevallen vielen de inkomsten zelfs volledig weg. Het een en ander is afhankelijk van de sector waarin een onderneming actief is. Een ander gevolg was het stijgen van personeelskosten door het ziek worden van medewerkers en door de noodzaak om thuis te werken. Veel voorkomend waren problemen met leveringen als gevolg van een verstoring van de supply chain. Tenslotte bleek de toegang tot kapitaal een uitdaging. Sommige klanten eisten uitstel van betaling. Het werd moeilijker om bij banken financiering te krijgen.
Welke sectoren hebben het zwaar?
Verschillende sectoren zijn hard geraakt door de crisis. Voorbeelden daarvan zijn delen van de agri- en foodsector, de mobiliteitsafhankelijke sectoren, zoals reizen, olie en gas, en de transportsector. Ook de horecasector en evenementensector hebben zwaar te lijden gehad. Veel ondernemingen in deze bedrijfstakken voelen de effecten van de lock down-maatregelen. Zij moesten sluiten en activiteiten konden niet doorgaan.
Bepaalde veranderingen die het gevolg zijn van COVID-19 gaan niet meer weg. Thuiswerken is daarvan een goed voorbeeld. Dit heeft op zijn beurt gevolgen voor de manier waarop kantoren en technologie worden gebruikt. Ook zullen ondernemers kritisch kijken naar de bedrijfskolom waarin ze actief zijn. Dit leidt tot veranderingen in supply chains. Het is duidelijk dat COVID-19 ook kansen biedt voor innovatieve ondernemers. Bijvoorbeeld bedrijven die beschikken over een sterk online afzetkanaal of daarvoor relevante technologie leveren, profiteren van de nieuwe omstandigheden.
Hoofdstuk #3
Waarom wordt het waarderen van bedrijven urgent?
De vraag staat centraal wat een onderneming eigenlijk waard is.
Het is duidelijk dat de effecten van de crisis invloed hebben op de waarde van ondernemingen. Er zullen de komende tijd omstandigheden zijn waardoor het voor ondernemers en besturen nodig wordt om de waarde van hun bedrijf opnieuw te bepalen. Ik zet deze hieronder op een rij.
Financiële verslaggeving
Bedrijven met goodwill op de balans en aanwijzingen dat de waarde van de onderneming is gedaald, zullen een ‘impairment-analyse’ moeten uitvoeren. Indien de waarde van een onderneming onder de boekwaarde van die onderneming komt te liggen, dient er afwaardering plaats te vinden. Ik verwacht dat impairments dit boekjaar vaker zal zullen plaatsvinden omdat de ‘fair value’ onder de boekwaarde komt. Dit leidt tot een afwaardering in de jaarrekening. Een correcte waardebepaling van de onderneming is noodzakelijk om de omvang van de afwaardering vast te stellen.
Herstructureren
De komende tijd zullen er bedrijven zijn die financieel in zwaar weer komen. Bankconvenanten worden doorbroken en schuldeisers zullen op de stoep staan. Waarderingen zijn op zo’n moment cruciaal om tot een goede verdeling van de waarde van de activiteiten te komen. In dit verband is het belangrijk dat recent de ‘Wet homologatie onderhands akkoord’ (WHOA) door het parlement is aangenomen. De WHOA regelt in de Faillissementswet dat de rechtbank een onderhands akkoord tussen een onderneming en zijn schuldeisers en aandeelhouders over de herstructurering van schulden kan goedkeuren (homologeren). Het belang van de WHOA is in de kern dat het een herstructurering van bedrijven voor faillissement eenvoudiger maakt, doordat niet alle schuldeisers hoeven in te stemmen met een akkoord. De homologatie betekent dat het akkoord bindend is voor alle bij het akkoord betrokken schuldeisers en aandeelhouders. Waardebepaling en het kwantificeren van de reorganisatie- en liquidatiewaarde zijn nodig om financiële herstructurering mogelijk te maken.
Geschillen
Bij diverse bedrijven moeten besturen de komende tijd moeilijke beslissingen nemen. Bijvoorbeeld als er schuldenproblematiek is of als er betalingsproblemen dreigen. Zij moeten dan plannen maken voor reorganisaties en herstructurering. Op zo’n moment komen aandeelhouders vaak tegenover elkaar te staan. Er doen zich discussies voor over de strategische koers van een onderneming. Mogelijk dient er een kapitaalinjectie plaats te vinden of willen sommige aandeelhouders afscheid nemen van de onderneming. Misschien wil een externe partij juist als aandeelhouder toetreden tot de onderneming. Dan komt de vraag op tafel wat een onderneming eigenlijk waard is.
Transacties
Bij fusies en overnames zien we vaker dan voorheen dat op maat gemaakte transactiestructuren worden uitgewerkt om verkopers en kopers tot elkaar te brengen. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat partijen afspreken dat een deel van de koopsom afhankelijk wordt gesteld van toekomstig te realiseren maatstaven, zoals de omzet of de winst. Ook dan is de centrale vraag: wat is de onderneming eigenlijk waard in de huidige context?
Hoofdstuk #4
Wat is de juiste manier om tot een waardering te komen?
Laat gangbare waarderingsmethodiek gedeeltelijk los en besteed extra aandacht aan het analyseren en doorrekenen van verschillende scenario’s.
De pandemie leidt tot economische ontwrichting. Door de grote onzekerheid over wat de toekomst brengt, is waardebepaling op dit moment een complexe aangelegenheid. De vraag is: wat is een goede aanpak? Hoe kunnen we tot een betrouwbare waardebepaling komen? Het is belangrijk dat we voor dat doel de gangbare waarderingsmethodiek gedeeltelijk loslaten en extra aandacht besteden aan het analyseren en doorrekenen van verschillende scenario’s. Ik kom daar zo nog op terug. Allereerst dienen de mogelijke economische toekomstscenario’s in kaart te worden gebracht. Vervolgens dient een uitgebreide ‘what if-analyse’ uitgevoerd te worden met betrekking tot de effecten van de maatregelen die door een onderneming genomen worden indien een bepaald scenario zich in werkelijkheid voordoet. Per scenario dient inzicht te worden verkregen in onder meer:
- De liquiditeitspositie en korte termijn cash-flow-verwachtingen.
- De impact van het Corona-virus op de huidige en toekomstige bedrijfsvoering.
- De impact van overheidsmaatregelen op de financiële performance.
- De reorganisatiemaatregelen en de toekomstige impact hiervan op de onderneming.
- De ontwikkeling van de financial leverage.
- De business planning en in diverse scenario-analyses ten aanzien van toekomstige ontwikkelingen.
“Het is nodig dat we de gangbare waarderingsmethodiek gedeeltelijk loslaten en extra aandacht besteden aan het identificeren, analyseren en kwantificeren van verschillende scenario’s.”
Toenemend belang van scenario-analyses
In de tijd voor de Coronacrisis werd bij waardering van bedrijven vaak gebruikgemaakt van één prognose op basis van een stabiele situatie en een enigszins voorspelbare economische verwachting. Die aanpak is onder huidige omstandigheden niet meer toereikend omdat onzeker is hoe de economie zich zal ontwikkelen en hoe snel het herstel en de groei in een bepaalde sector plaatsvindt. Slagvaardigheid en flexibiliteit zijn dan ook kernbegrippen om de crisis te doorstaan en om de ondernemingswaarde op peil te houden. Het is daarom nodig om verschillende scenario’s te analyseren, waarbij de toekomstige ontwikkeling van een onderneming gestoeld is op diverse economische scenario’s.
Samenvatting
In tijden als deze is inzicht in de waarde van een onderneming voor ondernemers en besturen belangrijk. Tegelijkertijd vraagt deze tijd om een meer geavanceerde waarderingsmethodiek waarbij expliciet rekening is gehouden met mogelijke economische scenario’s en de maatregelen die worden genomen indien een bepaald scenario zich in werkelijkheid voordoet. Historische prestaties van ondernemingen bieden weinig houvast. Wat nodig is, is een goed inzicht in, en een visie op de ontwikkeling van de toekomstige verdiencapaciteit van een onderneming. Zo wordt een degelijk fundament gelegd voor het bepalen van de waarde en voor de noodzakelijke bestuurlijke besluiten.
