The better the question
Hoe krijg je klimaatbeleid van de tekentafel naar de praktijk?
UWV wil al in 2030 klimaatneutraal zijn en dat vergt focus en daadkracht.
Wat nou klimaatneutraal in 2050? UWV besloot sneller te gaan dan de overheidsdoelen en mikt op klimaatneutraliteit in 2030. De uitgangssituatie was bepaald niet slecht: zo was UWV al gecertificeerd op niveau 4 van de MVO Prestatieladder, het één na hoogste niveau. Niettemin wil UWV vanwege haar maatschappelijke (voorbeeld)rol daadkracht tonen, onder andere ten aanzien van klimaatneutraliteit. Het is een strategische prioriteit waar de raad van bestuur al jaren hoog op inzet. De organisatie wil een flinke maatschappelijke impact maken en realiseert zich ook dat je er dan niet komt met meer bewustzijn over energieverbruik en enkele mooie duurzaamheidsprojecten. De rijke verzameling aan bestaande initiatieven verdiende meer structuur.
Niemand is tegen verduurzaming, zo weet Henk van de Weitgraven, directeur Facilitair Bedrijf UWV, als geen ander. Niet alleen omdat we steeds nadrukkelijker zien dat dat noodzakelijk is, maar ook, zo weet hij inmiddels uit ervaring, omdat de financiële business case positief is. Duurzaam is niet duur.
UWV was de afgelopen jaren op tal van vlakken actief met verduurzaming, variërend van het gebruik van groene stroom en verduurzaming van het wagenpark tot de jaarlijkse warme truiendag. “Warme truiendagen zijn heel goed voor de bewustwording maar als je grote stappen wilt zetten zul je meer planmatig aan de slag moeten en het onderdeel maken van de bedrijfsvoering.”
In de afgelopen jaren kwam dan ook steeds vaker de behoefte op om de inspanningen te focussen en te concretiseren.
Footprint
Deze behoefte werd in 2019 heel duidelijk. Nadat de CO2-footprint in 2018 voor het eerst in kaart was gebracht, lag het voorstel bij de raad van bestuur op tafel om al in 2030 volledig klimaatneutraal te zijn, een forse versnelling ten opzichte van de ambities die vanuit de overheid zijn vastgesteld. De raad van bestuur keurde het voorstel goed, wat het startschot betekende voor een professionele en projectmatige aanpak van duurzaamheid binnen UWV.
Dat was direct het sein om een tender uit te schrijven voor advisering en ondersteuning bij het ontwikkelen van een strategische roadmap, nodig om het klimaatbeleid te formuleren en stevig te verankeren.
The better the answer
Weten wat je te doen staat om binnen 10 jaar klimaatneutraal te zijn
Als je echt impact wilt maken, dan moet je zicht hebben op alle initiatieven die je naar het doel sturen. EY hielp UWV aan een strategische roadmap om zo grip te krijgen op verduurzaming.
Wat voor Van de Weitgraven als een paal boven water stond is dat je in elk geval goed zicht moet hebben op de uitstoot waar UWV impact en invloed op heeft. In dit geval gaat het om CO2-uitstoot die wordt veroorzaakt door de bedrijfsvoering zelf (kantoorpanden, wagenpark) en daarnaast om uitstoot waar je als organisatie een directe invloed op hebt (bv. inkoopbeleid). De CO2-uitstoot waar de organisatie alleen indirect invloed op heeft, valt buiten scope. Denk daarbij bijvoorbeeld aan hoe mensen met een uitkering naar een UWV-locatie reizen.
De roadmap die EY voor UWV ontwikkelde bleek een flinke stap in de goede richting naar het grote doel. Wat er bij kwam kijken:
- Alle initiatieven op een rij zetten, zoals verduurzaming van de panden, vergroenen van het wagenpark en inkoop van groene elektriciteit.
- Extern inventariseren wat er nog meer mogelijk was. Hierbij maakte EY gebruik van haar ervaring met het uitvoeren van de Transparantiebenchmark[1].
- Hoofdzaken van bijzaken scheiden en acties op een logische manier met elkaar verbinden.
Dat leverde echt daadkracht op. Zo werden klimaatambities concrete acties.
Knoppen draaien
Indachtig het organisatieleerprincipe van hoogleraar Peter Drucker – what gets measured gets managed – ging het bij het ontwikkelen van de roadmap vooral om het meetbaar en daarmee stuurbaar maken van de activiteiten. Daarom heeft EY, parallel aan de roadmap, een managementrapportage opgesteld waarin de voortgang van de verduurzamende initiatieven en de CO2-besparing periodiek wordt bijgehouden. Maar wat houdt dat nu concreet in? Van de Weitgraven: “Klimaatneutraliteit moest onderdeel worden van onze bedrijfsvoering. De eerste stap was dat we goed inzicht moesten krijgen in wat we allemaal al doen en dat is eigenlijk heel veel. EY voegde daar direct nog een fikse stapel ideeën en mogelijkheden aan toe vanuit hun ervaring en kennis bij andere projecten binnen overheid en bedrijfsleven. Dat bleek echt heel waardevol, zeker toen we gingen prioriteren op basis van impact en effort en de verbanden tussen de verschillende initiatieven helder op het netvlies kregen.
Dankzij de prioritering weten we dat we met twee aandachtsgebieden – onze huisvesting en onze mobiliteit – ongeveer 80% van de uitstoot in scope hebben, dus dat is eigenlijk tamelijk overzichtelijk. Met die goede inzichten – en EY’s doorrekening van verwachte CO2-reductie en kosten – kunnen we precies definiëren aan welke knoppen je kunt draaien en hoe hard je eraan kunt draaien. En dan wordt het pas echt interessant, want dan wordt het voor een aantal managers heel praktisch voelbaar in wat ze elke dag doen.”
Sevan Balikciyan, senior consultant bij EY, toont zich opgetogen over de ambitieuze houding van UWV op dit vlak. “Prachtig dat UWV zo ambitieus is bij het formuleren van klimaatdoelen en zich direct ook committeert aan transparantie over externe rapportering op het gebied van duurzaamheid. Daarmee laat UWV zien midden in de maatschappij te staan en een voortrekkersrol te willen vervullen. Ik ben verheugd dat wij als EY dit samen met UWV concreet hebben kunnen maken.”
Politieke wind
Beiden benadrukken dat zo’n duurzaamheidsroadmap vooral geen statisch document moet zijn. Want in een tijd vol technologische doorbraken, veranderlijke politieke winden en plotselinge ingrijpende gebeurtenissen is het eigenlijk onmogelijk om een blauwdruk voor een periode van tien jaar te definiëren. En dus stond flexibiliteit centraal.
Van de Weitgraven: “Evalueren en herijken is essentieel. Dat bleek in de loop van 2020 geen papieren noodzaak maar werd heel tastbaar. Want toen mensen massaal gingen thuiswerken als gevolg van de pandemie had dat natuurlijk een stevig effect op het energieverbruik. Op papier maak je dan enorme stappen maar je moet natuurlijk scherp analyseren wat het structurele effect is, en nadenken over de periode na de lockdowns. De dynamiek kan ook uit heel andere hoek komen overigens. Wat we nu bijvoorbeeld zien na het debat over de toeslagenaffaire is een brede wens om de menselijke maat nadrukkelijker te laten zien in de omgang met burgers. En dat kan betekenen dat UWV letterlijk dichter bij de burger gaat zitten door op meer locaties actief te zijn. En dat werpt dan natuurlijk direct weer een ander licht op onze roadmap. Het doel blijft hetzelfde, maar de acties om daar te komen vergen wellicht aanpassing.”
[1] Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat laat deze Transparantiebenchmark tweejaarlijks uitvoeren door EY. De benchmark is een onderzoek naar de transparantie van MVO-verslaglegging onder de circa 500 grootste bedrijven in Nederland. Hierdoor leren deelnemers over de criteria voor maatschappelijke verslaggeving. Ook krijgen deelnemers inzicht in verbetermogelijkheden en zien zij hoe zij scoren in vergelijking met andere organisaties. Op basis van de benchmark wordt de “Kristalprijs” uitgereikt aan het bedrijf met het meest vernieuwende, transparante MVO-jaarverslag.
The better the world works
Van denkstand naar doestand
Binnen UWV weten de managers die invloed hebben op het klimaatbeleid wat hen te doen staat. Klimaatneutraliteit is nu onderdeel van hun dagelijks werk.
UWV hanteert een eenvoudige drietrapsraket bij het uitvoeren van klimaatbeleid. Het verbruik structureel verminderen als eerste stap. Als dat geen optie (meer) is dan vergroenen van het verbruik. Als ook dat niet (meer) kan, dan de resterende uitstoot compenseren. Dankzij het door EY en UWV ontwikkelde actieplan heeft men scherp zicht op wat er mogelijk is om de footprint te verkleinen en is UWV van denkstand in doestand gekomen als het gaat om klimaatneutraal opereren.
Concreter dan dit wordt het niet, want klimaatneutraliteit is opgenomen in de jaarplannen van de managers die er ook echt impact op kunnen hebben. Van de Weitgraven over het effect daarvan: “We zijn bijvoorbeeld op verschillende plekken in onderhandeling over huurcontracten. En in die onderhandelingen speelt klimaatneutraliteit nadrukkelijk mee.”
Tot slot. De doestand is pure winst. Maar dat betekent niet dat bewustwording niet belangrijk meer is. Dat schuilt soms in kleine dingen. Zo zijn de lunches binnen UWV standaard veranderd naar vegetarisch, omdat dit de ‘groenere’ keuze is. Een broodje ham bestellen voor een meeting kan dus wel, maar vergt wel een bewuste actie.
Klimaatneutraliteit moest onderdeel worden van onze bedrijfsvoering
From ideals to impact
EY Society is het netwerk van en voor organisaties met een maatschappelijke taak. Van idealen naar impact.
