Winstmaximalisatie behoeft reparatie

Vanwege maatregelen rondom het coronavirus is de uitstoot van het broeikasgas CO₂ over de eerste vier maanden van 2020 wereldwijd met ongeveer 9% gedaald ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.ⁱ De daling is tijdelijk en een versnelde stijging van de uitstoot is waarschijnlijk zodra de wereldeconomie weer op gang komt. Een structurele aanpak van het klimaatprobleem is nodig en vraagt om een brede blik. Ook beroepen die ogenschijnlijk weinig met klimaatverandering te maken hebben zullen een rol moeten spelen. Juist finance professionals kunnen een essentiële rol vervullen in de aanpak van klimaatproblemen. Dit vereist wel een significante cultuurverandering in het denken en handelen van de individuele professionals en de organisaties waar zij werken.

De effecten van klimaatverandering

Sinds 1900 is het wereldwijd gemiddeld 1 graad warmer geworden. De gemiddelde temperatuur in Nederland is met 2 graden zelfs iets meer toegenomen.ⁱⁱ De effecten hiervan op het Nederlandse landschap zijn nu al merkbaar: extreme droogte en stormen komen met een grotere regelmaat voor. De milieu-impact gaat verder dan alleen de verandering van de temperatuur, denk aan biodiversiteit, luchtkwaliteit en watergebruik. Onze planeet kent grenzen en een aantal grenzen is inmiddels overschreden.ⁱⁱⁱ De gevolgen hiervan beperken zich niet alleen tot het milieu, maar hebben ook sociale en economische consequenties.

Een andere opvatting van het begrip ‘winst’

Bedrijven volgen veelal een shareholder model in hun streven naar maximaal financieel rendement voor de aandeelhouder. Met dat doel onttrekken organisaties middelen aan de planeet om producten te maken met een beperkte gebruikshorizon en zonder na te denken over hergebruik of externe effecten voor de samenleving.^iv De realiteit van die visie haalt ons langzaam in, een uitputtingseconomie is niet langer houdbaar. Als iedereen hetzelfde zou consumeren als de gemiddelde Europeaan, dan hebben we een planeet nodig die driemaal zo groot is als onze aarde.^v Dirk Schoenmaker, Professor in Banking en Finance aan de Rotterdam School of Management, stelt dat het milieu en sociale aspecten randvoorwaarden zijn voor een goed functionerende economie en dat organisaties daar in hun beslissingen rekening mee dienen te houden. Hij propageert het gebruik van een stakeholder model, waar aandacht wordt geschonken aan verschillende belanghebbenden in het bedrijfsproces.vⁱ Een dergelijke systematische verschuiving in het handelen van organisaties is lastig en pogingen daartoe hebben soms meer weg van een marketingcampagne dan een welgemeende koersverandering. Toch is het nuttig voor organisaties om hier meer aandacht aan te schenken, om een aantal redenen:

1. Bedrijven streven naar continuïteit en op de lange termijn vormt het klimaat een groot risico voor de huidige wijze waarop bedrijven ondernemen. Op korte termijn zullen organisaties zich ook moeten conformeren aan de toenemende regulering door overheden op dit vlak.
2. Het bewustzijn over klimaatverandering is groot onder jongeren.^vii Er komt een generatie die het, als consument of werknemer, in mindere mate zal accepteren als een bedrijf geen duurzaam bedrijfsmodel adopteert.
3. Investeren in duurzame middelen biedt een kans voor bedrijven om efficiënter te werken of zich te differentiëren. Terwijl investeren in activa die niet verenigbaar zijn met een duurzame economie kan leiden tot stranded assets, waarbij bedrijven risico lopen op aanzienlijke waardevermindering.

De rol van sustainable finance

Duurzaamheid is een van de grootste uitdagingen van deze eeuw. Finance professionals hebben daar een rol in te spelen. Allereerst, omdat finance verantwoordelijk is voor het beheren van de middelen van een bedrijf zodat het haar doelstellingen kan bereiken. In die rol is finance van nature bezig met het in kaart brengen en beheersen van risico’s. Klimaatverandering en risico’s voor het bedrijfsmodel zouden daarin moeten worden meegenomen. Een concreet voorbeeld is het doorberekenen van de milieu-impact in de prijs van een product. Finance kan daarnaast bijdragen aan een duurzamere wereld door het investeren hierin te vergemakkelijken via ‘groene’ financiële instrumenten of verhoogde transparantie. Bedrijven kunnen transparanter zijn over hun emissies en concrete investeringsplannen presenteren om die emissies te verminderen.[i] Een bestaand voorbeeld zijn de ESG-criteria die bedrijven gebruiken om aan de buitenwereld te laten zien dat de organisatie werk maakt van duurzaamheid. Ten slotte kan finance een rol spelen in het scherp houden van de organisatie in het bereiken van haar duurzame doelstelling. Zo is voor de interne beheersing het hanteren van een duurzame balanced scorecard een mogelijk stuurinstrument.

Uiteraard zijn er meer oplossingen denkbaar, de wereld aan opties wordt alleen beperkt door onze motivatie en creativiteit. Laten we daar nu onze schouders onder zetten. Klimaatverandering is de realiteit van vandaag en morgen. De huidige generatie finance professionals zal rekening moeten houden met het milieu, want geld is niet eetbaar.